Νέα καινοτόμος θεραπεία για τον HER2-θετικό μεταστατικό καρκίνο του μαστού

Δρ. Ευθαλία Λάλλα
Διευθύντρια ΕΣΥ, Παθολόγος Ογκολόγος
ΘΕΑΓΕΝΕΙΟ Αντικαρκινικό Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης

Ο καρκίνος του μαστού (ΚΜ) εξακολουθεί να αποτελεί σήμερα τη συχνότερα διαγνωσμένη κακοήθεια και την κυριότερη αιτία θανάτου από καρκίνο στις γυναίκες στην Ελλάδα, με περισσότερα από 7.500 νέα περιστατικά να υπολογίζεται ότι διαγνώσθηκαν το 20201. Ο πρώιμος καρκίνος μαστού ιάται στο μεγαλύτερο ποσοστό του, ωστόσο η μεταστατική νόσος παραμένει ανίατη, με μόλις το 38% των ασθενών με μεταστατικό καρκίνο μαστού (ΜΚΜ) να εκτιμάται ότι θα βρίσκονται εν ζωή στην πενταετία3,4.Ο ΚΜ είναι μια εξαιρετικά ετερογενής νόσος, με τους ασθενείς να διακρίνονται σε ξεχωριστές ομάδες, οι οποίες πρωτίστως ορίζονται από την ανίχνευση και την ποσοτικοποίηση καθορισμένων δεικτών, που εντοπίζονται στη μεμβράνη των καρκινικών κυττάρων. Συγκεκριμένα, πρόκειται για τους υποδοχείς οιστρογόνων (ER), τους υποδοχείς προγεστερόνης (PR) και τον υποδοχέα του ανθρώπινου επιδερμικού αυξητικού παράγοντα τύπου 2 (HER2). Ειδικότερα, όταν ανιχνεύονται αυξημένα επίπεδα της πρωτεΐνης HER2, ο όγκος θεωρείται ότι υπερεκφράζει τον HER2 και τότε ο καρκίνος ονομάζεται «HER-2 θετικός». Ο συγκεκριμένος τύπος παρατηρείται στο 15-30% των περιπτώσεων με ΚΜ.

Ο HER2-θετικός καρκίνος του μαστού θεωρούνταν μια επιθετική νόσος με κακή πρόγνωση, ωστόσο αυτό άλλαξε με την ανακάλυψη των ειδικών φαρμάκων που στοχεύουν το HER2. Αυτοί οι ειδικοί αντιHER2 παράγοντες άλλαξαν ριζικά τη φυσική πορεία της νόσου και βελτίωσαν θεαματικά την επιβίωση των ασθενών. Ιδιαιτέρως τα τελευταία χρόνια αναπτύχθηκαν καινοτόμες αντι-HER2 θεραπείες, όπως είναι τα νεότερης γενιάς συζεύγματα αντισώματος- φαρμάκου. Πρόκειται για μια ‘στοχευμένη χημειοθεραπεία’, όπου μέσω του αντισώματος που λειτουργεί ως φορέας, το χημειοθεραπευτικό φάρμακο εισέρχεται μέσα στο καρκινικό κύτταρο-στόχο, απελευθερώνεται στο εσωτερικό του και προκαλεί το θάνατο του κυττάρου, περιορίζοντας έτσι σε σημαντικό βαθμό την τοξικότητα της κλασικής χημειοθεραπείας. Η τραστουζουμάμπη δερουξτεκάνη (trastuzumab deruxtecan, Τ-DXd) αποτελεί το πιο πρόσφατα εγκεκριμένο αντι-HER2 σύζευγμα αντισώματος-φαρμάκου. Το φάρμακο έλαβε την ένδειξη από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων (EMA) στις 18 Ιανουαρίου 2021 για τη θεραπεία των ασθενών με HER2-θετικό ΜΚΜ που έχουν λάβει τουλάχιστον δύο προηγούμενα σχήματα αντι-HER2 θεραπείας με βάση τα αποτελέσματα της κλινικής δοκιμής φάσης II DESTINY-Breast015.

Σύμφωνα με τα επικαιροποιημένα δεδομένα της DESTINY-Breast01, τα οποία παρουσιάστηκαν σε ένα από τα μεγαλύτερα διεθνή ογκολογικά συνέδρια (Συνέδριο Ευρωπαϊκής Εταιρείας Παθολογικής Ογκολογίας (ESMO)) το 2021, η θεραπεία με T-DXd οδήγησε σε υψηλά ποσοστά ανταποκρίσεων, δηλαδή σε πλήρη εξάλειψη ή επαρκή συρρίκνωση του όγκου, σε ασθενείς με HER2-θετικό ΜΚΜ που είχαν λάβει τουλάχιστον δύο προηγούμενες γραμμές αντι-HER2 θεραπείας. Ειδικότερα στην ανάλυση αυτή, με διάμεση παρακολούθηση 26,5 μήνες, φάνηκε ότι το 62% των 184 ασθενών που έλαβαν την T-DXd ανταποκρίθηκαν, δηλαδή ο όγκος τους είτε συρρικνώθηκε επαρκώς (54,9%) είτε εξαλείφθηκε πλήρως (7,1%), και η διάρκεια αυτής της ανταπόκρισης ήταν 18,2 μήνες (διάμεση τιμή). Το διάστημα κατά το οποίο οι ασθενείς έζησαν πριν από την επιδείνωση της νόσου τους ήταν 19,4 μήνες (διάμεση τιμή) και η διάμεση συνολική επιβίωση (OS) ήταν 29,1 μήνες 6.

Η επόμενη μελέτη της τραστουζουμάμπης δερουξεκτάνης η οποία είχε θετικά αποτελέσματα ήταν η κλινική δοκιμή φάσης III DESTINY-Breast03 και ανακοινώθηκε στο Συνέδριο της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Παθολογικής Ογκολογίας (ESMO) το 2021. Στη DESTINY-Breast03 η T-DXd συγκρίθηκε με την τραστουζουμάμπη εμτανσίνη (T-DM1) σε 524 ασθενείς με HER2-θετικό ΜΚΜ, που είχαν προηγουμένως λάβει θεραπεία με τραστουζουμάμπη και ταξάνη. Στη συγκεκριμένη ανάλυση, με διάμεση παρακολούθηση 15,9 μήνες, φάνηκε ότι οι ασθενείς που έλαβαν την T-DXd είχαν 72% μικρότερη πιθανότητα να παρουσιάσουν εξέλιξη της νόσου ή να αποβιώσουν σε σχέση με τις ασθενείς που έλαβαν το T-DM1, η οποία μάλιστα αποτελούσε, μέχρι πρότινος, τη θεραπεία εκλογής για αυτούς τους ασθενείς. Στον ένα χρόνο παρακολούθησης, πάνω από το διπλάσιο ήταν το ποσοστό των ασθενών στην ομάδα της T-DXd (75.8%) που παρέμεναν εν ζωή χωρίς επιδείνωση της νόσου σε σύγκριση με το αντίστοιχο ποσοστό ασθενών στην ομάδα της T-DM1 (34.1%). Επιπλέον μεγάλη ήταν η διαφορά που φάνηκε και στις ανταποκρίσεις των ασθενών, δηλαδή στο βαθμό μείωσης του μεγέθους του όγκου τους. Σχεδόν όλες οι ασθενείς, δηλαδή το 79,7% στις 261 ασθενείς, ανταποκρίθηκαν στη θεραπεία με T-DXd, ενώ οι ασθενείς που ανταποκρίθηκαν στη θεραπεία με T-DM1 ήταν λιγότερες, δηλαδή το 34,2% στις 263 ασθενείς7. Η έγκριση από τον ΕΜΑ για τη συγκεκριμένη ένδειξη του φαρμάκου δεν έχει ακόμη ληφθεί και αναμένεται εντός του 2022.

Τέλος αξίζει να σημειωθεί ότι το φάρμακο τραστουζουμάμπη δερουξεκτάνη είναι διαθέσιμο στους Έλληνες ασθενείς από το δημόσιο σύστημα υγείας.

Συμπερασματικά φαίνεται ότι η είσοδος των νεότερων αντι-HER2 θεραπειών αλλάζει το θεραπευτικό αλγόριθμο, καλύπτοντας τα υπάρχοντα θεραπευτικά κενά και δίνοντας την ευκαιρία στους ασθενείς με HER2-θετικό ΜΚΜ να παραμείνουν για μεγαλύτερα χρονικά διαστήματα μακριά από την εξέλιξη της νόσου. Με τα νέα, εξαιρετικά αποτελεσματικά φάρμακα ο HER-2 θετικός μεταστατικός καρκίνος μαστού μετατρέπεται σιγά σιγά σε μια χρόνια νόσο.

Βιβλιογραφία
(1) International Agency for Research on Cancer. Greece, 2020. Available from: https://gco.iarc.fr/today/data/factsheets/populations/300-greece-fact-sheets.pdf
Last accessed on 28-March-2022.
(2) Kotsakis A, Ardavanis A, Koumakis G, et al. Epidemiological characteristics, clinical outcomes and management patterns of metastatic breast cancer patients in routine clinical care settings of Greece: Results from the EMERGE multicenter retrospective chart review study. BMC Cancer. 2019;19(1):88. doi: 10.1186/s12885-019-5301-5.
(3) Gennari A, André F, Barrios CH, et al.; ESMO Guidelines Committee. Electronic address: clinicalguidelines@esmo.org. ESMO Clinical Practice Guideline for the diagnosis, staging and treatment of patients with metastatic breast cancer. Ann Oncol. 2021 Dec;32(12):1475-1495. doi: 10.1016/j.annonc.2021.09.019.
(4) Allemani C, Matsuda T, Di Carlo V, et al.; CONCORD Working Group. Global surveillance of trends in cancer survival 2000-14 (CONCORD-3): analysis of individual records for 37 513 025 patients diagnosed with one of 18 cancers from 322 population-based registries in 71 countries. Lancet. 2018 Mar 17;391(10125):1023-1075. doi: 10.1016/S0140-6736(17)33326-3.
(5) https://www.ema.europa.eu/en/medicines/human/EPAR/enhertu (Last accessed: 28-Mar-2022)
(6) Saura C, et al. Updated Survival Results from the DESTINY-Breast01 trial. ESMO 2021
(7) Cortes J, et al T-DXd versus T-DM1 for Breast Cancer N Engl J Med 2022;386:1143-1154.