Υγεία του μαστού: Πότε να ξεκινήσω να ελέγχομαι;

Από ποια ηλικία χρειάζεται μια γυναίκα να ξεκινήσει να ελέγχεται;

Μέχρι σήμερα τουλάχιστον, ο μοναδικός τρόπος για να ελαττώσουμε τους θανάτους από τον καρκίνο του μαστού, είναι η συμμετοχή των γυναικών σε οργανωμένα εθνικά πληθυσμιακά προγράμματα προσυμπτωματικού ελέγχου, στα οποία η ενδεδειγμένη μέθοδος ανίχνευσης είναι η προληπτική (ή στα Αγγλικά screening) Μαστογραφία.
Μέθοδος η οποία έχει ως στόχο της την ανεύρεση προκαρκινικών καταστάσεων, ή την έγκαιρη διάγνωση της νόσου, όταν αυτή είναι σε αρχικά στάδια.
[Σύσταση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της 2ας Δεκεμβρίου 2003 σχετικά με τον προσυμπτωματικό έλεγχο του καρκίνου (Επίσημη Οδηγία 2003/878/ΕΚ): ΕΕ L327/34-38]

Παράλληλα οι προτεινόμενες θεραπείες, στο ενδεχόμενο περίπτωσης ανεύρεσης κακοήθειας, θα είναι πιο ήπιες και σίγουρα πιο ανεκτές από τη γυναίκα, αλλά και περισσότερο αποτελεσματικές, εκμηδενίζοντας τις ακρωτηριαστικές μαστεκτομές. Αυτονόητο είναι το όφελος που θα προκύψει από την ελάττωση του νοσοκομειακού κόστους και του περιορισμού των κοινωνικών και καθημερινών προβλημάτων, που συχνά συνοδεύουν την απρόσμενη εμφάνιση του καρκίνου του μαστού μέσα σε μια οικογένεια.

Επισημαίνεται ότι αναφορικά για την προληπτική (ή screening) Μαστογραφία, σε κάθε Οργανωμένο Πρόγραμμα Διαλογής θα πρέπει να εφαρμόζονται συστηματικοί μηχανισμοί ταυτοποίησης των επιλέξιμων γυναικών του πληθυσμού-στόχου και προσέγγισής τους με τη μέθοδο της προσωπικής πρόσκλησης συμμετοχής σε κάθε «γύρο» ελέγχου, ετήσιο/ανά διετία κ.λ.π.
Όπως δηλαδή γίνεται και στο δικό μας Πρόγραμμα «Φώφη Γεννηματά» με μήνυμα στο κινητό, για συγκεκριμένη ηλικιακή ομάδα, ώστε η γυναίκα να προσέλθει σε κάποιο κέντρο screening προς διενέργεια της Μαστογραφίας.

Τέλος σε κάθε περίπτωση, η εφαρμογή ενός Κρατικού Οργανωμένου Πληθυσμιακού Προγράμματος Διαλογής, δεν αποκλείει τη συνύπαρξη και των Ευκαιριακών Προγραμμάτων (δηλαδή με την πρωτοβουλία και την ελεύθερη επιλογή μεθόδου και ιατρού από τις ίδιες τις γυναίκες-κάτι το οποίο είναι εξάλλου αναφαίρετο δικαίωμα τους).
Εξυπακούεται ότι σε αυτές τις περιπτώσεις, θα πρέπει να πραγματοποιείται ενιαία καταγραφή στο μητρώο του πληθυσμού-στόχου, κάτι το οποίο σήμερα δυστυχώς δεν προβλέπεται.

Τώρα επανερχόμενος στην ερώτησή σας, από ποια ηλικία πρέπει να ξεκινήσει μια γυναίκα να αρχίσει να ελέγχεται, οφείλω να σας γνωστοποιήσω ότι υπάρχει διαφοροποίηση των προτεινόμενων οδηγιών (guidelines) μεταξύ αυτών που προέρχονται από τις Ιατρικές Επιστημονικές Εταιρείες και από τις εφαρμοζόμενες οδηγίες της Πολιτείας.
Αντιλαμβάνεστε βέβαια, ότι είναι θέμα καθαρά κόστους προγραμμάτων και προϋπολογισμού κρατικών δαπανών υγείας, για την πρόληψη εν γένει.

Μπορείτε επιγραμματικά να δώσετε ένα «χάρτη» που θα πρέπει να ακολουθεί η γυναίκα, ανάλογα με την ηλικία που βρίσκεται, ώστε να φροντίζει κατά το δυνατόν την υγεία των μαστών της;

ΕΠΙΓΡΑΜΜΑΤΙΚΑ θα προτείνω:

1. αυτοεξέταση, κάθε μήνα για γυναίκες ηλικίας > 20 ετών
2. ψηλάφηση, κάθε 2-3 χρόνια για γυναίκες ηλικίας 20 έως 30 ετών & κάθε χρόνο για γυναίκες ηλικίας > 30 ετών
3. μαστογραφία, κάθε χρόνο για γυναίκες ηλικίας > 40 ετών
4. υπερηχογράφημα, (ποτέ μόνο του) συμπληρωματικά: σε πυκνούς μαστούς και σε άλλες ενδείξεις στη μαστογραφία
5. μαγνητική μαστογραφία, σε ειδικές περιπτώσεις υψηλού κινδύνου και σε γυναίκες με εξαιρετικά πυκνούς μαστούς

Συνεχίζω, παραθέτοντας αναλυτικά τις προτεινόμενες οδηγίες.

Ευρωπαϊκές Oδηγίες

Έτσι λοιπόν με βάση τις κατευθυντήριες οδηγίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ECIBC: European Commission Initiative on Breast Cancer) οι οποίες αφορούν γυναίκες, να τονίσω, χωρίς συμπτώματα και όχι κατηγορίας υψηλού κινδύνου, προτείνεται ο μαστογραφικός έλεγχος ως εξής:

• σε ηλικίες 40-44 ετών δεν προτείνεται η προληπτική Μαστογραφία
• σε ηλικίες 45-49 ετών προτείνεται προληπτική Μαστογραφία κάθε 2 ή 3 χρόνια
• σε ηλικίες 50-69 ετών προτείνεται προληπτική Μαστογραφία κάθε 2 χρόνια
• σε ηλικίες 70-74 ετών προτείνεται προληπτική Μαστογραφία κάθε 3 χρόνια
• για ηλικίες >75 ετών δεν υπάρχει καμία οδηγία.

Αμερικανικές Οδηγίες

Με βάση τις Αμερικανικές Οδηγίες της Κρατικής Ομάδας Έρευνας Πρόληψης (United States Preventive Task Force), οι οποίες και πάλι αφορούν γυναίκες χωρίς συμπτώματα και όχι υψηλού κινδύνου, προτείνεται ο μαστογραφικός έλεγχος ως εξής:

• σε ηλικίες 40-49 ετών δεν προτείνεται η προληπτική Μαστογραφία
• σε ηλικίες 50-74 ετών προτείνεται προληπτική Μαστογραφία κάθε 2 χρόνια
• για ηλικίες >75 ετών δεν υπάρχει καμία οδηγία

Αναμένονται νέες Αμερικανικές οδηγίες εντός του 2023, με βασική διαφορά από τις ισχύουσες, την έναρξη του προληπτικού ελέγχου από την ηλικία των 40 ετών ! (κάτι στο οποίο συμφωνεί και η δική μου εμπειρική άποψη εξάλλου).

Καμία διαφοροποίηση δεν υφίσταται σε Ευρώπη και Αμερική, όσον αφορά τη διαφορετική πυκνότητα των μαστών (τονίζω στις οδηγίες της Πολιτείας και όχι τις οδηγίες από τις Ιατρικές Επιστημονικές Εταιρείες, στις οποίες σαφώς και υπάρχει διαφοροποίηση).

Melnikow J, Fenton JJ, Whitlock EP, et al. Supplemental Screening for Breast Cancer in Women With Dense Breasts: A Systematic Review for the U.S. Preventive Service Task Force [Internet]. Rockville (MD): Agency for Healthcare Research and Quality (US); 2016 Jan. (Evidence Syntheses, No. 126.)

Οδηγίες από τις Ιατρικές Επιστημονικές Εταιρείες

Σε αντίθεση με τις οδηγίες της Αμερικανικής Κρατικής Ομάδας Έρευνας Πρόληψης (USPTF), το Αμερικανικό Κολλέγιο Ακτινολογίας (ACR) προτείνει τον ετήσιο προληπτικό μαστογραφικό έλεγχο των γυναικών από την ηλικία των 40 ετών, δεδομένου ότι με τον τρόπο αυτό επιτυγχάνεται σαφής και βιβλιογραφικά τεκμηριωμένη ελάττωση της θνησιμότητας από τη νόσο.
Επίσης προτείνει υπολογισμό του κινδύνου ανάπτυξης καρκίνου του μαστού σε όλες τις γυναίκες μέχρι την ηλικία των 25 ετών, για σκοπούς εξατομίκευσης του προληπτικού ελέγχου, ώστε να καθοριστεί το κατά περίπτωση πλάνο παρακολούθησής της κάθε γυναίκας χωριστά, και σε βάθος χρόνου.

Πιο ειδικά:

• Σε γυναίκες με πάνω από το μέσο όρο πιθανότητα ανάπτυξης καρκίνου του μαστού, προτείνεται επιπλέον ετήσιος έλεγχος και με Μαγνητική Μαστογραφία.
  Oι γυναίκες οι οποίες δεν μπορούν να υποβληθούν σε Μαγνητική Μαστογραφία (π.χ. λόγω κλειστοφοβίας, παρουσίας μεταλλικών αντικειμένων κ.λ.π.), προτείνεται να υποβληθούν σε έλεγχο με Μαστογραφία με Σκιαγραφικό (μια εξέταση που ξεκινήσαμε από τους πρώτους στον κόσμο στο Νοσοκομείο «Αλεξάνδρα»), ή /και Υπερηχογράφημα.
• Γυναίκες με γονιδιακές μεταλλάξεις (π.χ. BRCA 1 και 2, ΑΤΜ, CHEK2 και άλλες), ή γυναίκες με κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου του μαστού μεγαλύτερο, ή ίσο του 20% πρέπει να υποβάλλονται σε Μαγνητική Μαστογραφία από την ηλικία των 25-30 ετών και ακολούθως σε Μαστογραφία κάθε χρόνο με, ή χωρίς τομοσύνθεση.
  Γυναίκες με γονιδιακές μεταλλάξεις μπορούν καθυστερήσουν τη Μαστογραφία μέχρι την ηλικία των 40 ετών, εάν συνεχίσουν να ελέγχονται με Μαγνητική Μαστογραφία.
• Γυναίκες με διάγνωση καρκίνου του μαστού πριν την ηλικία των 50 ετών, ή γυναίκες με πυκνούς μαστούς και ιστορικό καρκίνου μαστού προτείνεται να υποβάλλονται και σε συμπληρωματικό έλεγχο με Μαγνητική Μαστογραφία.
• Σε γυναίκες με εξαιρετικά πυκνούς μαστούς και οι οποίες επιθυμούν περαιτέρω απεικόνιση, προτείνεται ο έλεγχος με Μαγνητική Μαστογραφία.

Monticciolo DL, Newell MS, Moy L, Lee CS, Destounis SV. Breast Cancer Screening for Women at Higher-Than-Average Risk: Updated Recommendations From the ACR. J Am Coll Radiol. 2023 May 5:S1546-1440(23)00334-4. doi: 10.1016/j.jacr.2023.04.002. Epub ahead of print. PMID: 37150275.

Σε εναρμόνιση με τις οδηγίες του Αμερικανικού Κολλεγίου Ακτινολογίας ειδικά για τους πυκνούς μαστούς, η Ευρωπαϊκή Εταιρεία Ακτινολόγων Μαστού (EUSOBI) προτείνει στις ηλικίες 50-74 ετών με εξαιρετικά πυκνούς μαστούς (ACR κατηγορία D) συμπληρωματικό προληπτικό έλεγχο με Μαγνητική Μαστογραφία κάθε 2-4 χρόνια.
Στις περιπτώσεις που αυτό δεν είναι εφικτό, θεωρεί υποχρεωτικό τον Υπερηχογραφικό έλεγχο μαζί με τη Μαστογραφία.

Επίσης η ίδια Ευρωπαϊκή Εταιρεία (EUSOBI) (στην τελευταία της μάλιστα δημοσιευμένη οδηγία) αναφορικά για τις γυναίκες με πυκνούς μαστούς προτείνει ότι οι κρατικοί φορείς που διαχειρίζονται τα οργανωμένα προγράμματα προληπτικού ελέγχου, οφείλουν να ενημερώνουν αυτές για διαγνωστικά προβλήματα και τους προγνωστικούς επιβαρυντικούς παράγοντες ανάπτυξης καρκίνου του μαστού που σχετίζονται με την αυξημένη πυκνότητα των μαστών, ώστε να υπάρχει συνυπολογισμός του οφέλους του ενδεχόμενου συμπληρωματικού ελέγχου. Ακόμη και αν υφίσταται οικονομική κάλυψη από την Πολιτεία, η γυναίκα θα πρέπει να είναι ενήμερη για το θέμα των πυκνών και εξαιρετικά πυκνών μαστών και της ιδιαιτερότητας αυτών.

Mann RM, Athanasiou A, Baltzer PAT, Camps-Herrero J, Clauser P, Fallenberg EM, Forrai G, Fuchsjäger MH, Helbich TH, Killburn-Toppin F, Lesaru M, Panizza P, Pediconi F, Pijnappel RM, Pinker K, Sardanelli F, Sella T, Thomassin-Naggara I, Zackrisson S, Gilbert FJ, Kuhl CK; European Society of Breast Imaging (EUSOBI). Breast cancer screening in women with extremely dense breasts recommendations of the European Society of Breast Imaging (EUSOBI). Eur Radiol. 2022 Jun;32(6):4036-4045. doi: 10.1007/s00330-022-08617-6. Epub 2022 Mar 8. PMID: 35258677; PMCID: PMC9122856.

Τέλος η Ευρωπαϊκή Εταιρεία Ακτινολόγων Μαστού (EUSOBI) όσον αφορά την προληπτική Μαστογραφία, δεν προτείνει ακριβή ηλικία έναρξης ή τρόπο παρακολούθησης, και εναρμονίζεται με τις ειδικές οδηγίες της κάθε χώρας.

Sardanelli, F., Fallenberg, E.M., Clauser, P. et al. Mammography: an update of the EUSOBI recommendations on information for women. Insights Imaging 8, 11–18 (2017). https://doi.org/10.1007/s13244-016-0531-4

Επιπροσθέτως και με βάση τις κατευθυντήριες οδηγίες της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Ιατρικής Ογκολογίας (European Society of Medical Oncology):

• Γυναίκες με μετάλλαξη ΒRCA 1, θα πρέπει να κάνουν Μαγνητική Μαστογραφία κάθε 6 μήνες από την ηλικία των 30 ετών, ή 5 χρόνια νωρίτερα από την ηλικία που εμφάνισε καρκίνο μαστού 1ου βαθμού συγγενής τους με γονιδιακή μετάλλαξη (όποιο από τα δύο είναι πιο νωρίς).
  Αν δεν είναι εφικτή η Μαγνητική Μαστογραφία σε ηλικίες 30-39 ετών, προτείνεται το Υπερηχογράφημα με, ή χωρίς Μαστογραφία και σε ηλικίες >40 ετών προτείνεται Μαστογραφία με, ή χωρίς συμπληρωματικό Υπερηχογράφημα.
• Οι γυναίκες με μετάλλαξη BRCA 2 θα πρέπει να υποβάλλονται σε Μαγνητική Μαστογραφία κάθε χρόνο από την ηλικία των 30 ετών, ή 5 χρόνια νωρίτερα από την ηλικία που εμφάνισε καρκίνο μαστού 1ου βαθμού συγγενής τους με γονιδιακή μετάλλαξη (όποιο από τα δύο είναι πιο νωρίς).

Sessa C, Balmaña J, Bober SL, Cardoso MJ, Colombo N, Curigliano G, Domchek SM, Evans DG, Fischerova D, Harbeck N, Kuhl C, Lemley B, Levy-Lahad E, Lambertini M, Ledermann JA, Loibl S, Phillips KA, Paluch-Shimon S; ESMO Guidelines Committee. Electronic address: clinicalguidelines@esmo.org. Risk reduction and screening of cancer in hereditary breast-ovarian cancer syndromes: ESMO Clinical Practice Guideline. Ann Oncol. 2023 Jan;34(1):33-47. doi: 10.1016/j.annonc.2022.10.004. Epub 2022 Oct 25. PMID: 36307055.

Πώς μπορώ να ξέρω αν διατρέχω υψηλότερο κίνδυνο για εμφάνιση καρκίνου του μαστού;

Παραπάνω αναφέρθηκα στην ανάγκη εξατομίκευσης του ελέγχου, καθώς και την ανάγκη του υπολογισμού του κινδύνου ανάπτυξης καρκίνου του μαστού σε όλες τις γυναίκες μέχρι την ηλικία των 25 ετών, ώστε να καθοριστεί το κατά περίπτωση πλάνο παρακολούθησής τους σε βάθος χρόνου. Κάτι βέβαια το οποίο είναι εξαιρετικά δύσκολο, αφενός, και ιδιαίτερα μεγάλου κόστους, αφετέρου.

Γενικά κάποιες γυναίκες διατρέχουν υψηλότερο κίνδυνο να νοσήσουν από καρκίνο του μαστού, από ότι οι υπόλοιπες. Και προς αποφυγή παρανοήσεων, δυστυχώς όλες οι γυναίκες κινδυνεύουν να νοσήσουν (σε διαφορετικό βαθμό βέβαια).

Τρεις λοιπόν είναι οι κατηγορίες κινδύνου ανάπτυξης καρκίνου μαστού σε κάποια στιγμή της ζωής της γυναίκας. Τρεις κατηγορίες οι οποίες διαμορφώνονται από μαθηματικά μοντέλα υπολογισμού ως εξής:

• Χαμηλός Κίνδυνος Lifetime Risk 10 % (< 1,7% στα επόμενα 5 χρόνια)
• Μέσος Κίνδυνος Lifetime Risk 15 – 20% ( > 1,7% στα επόμενα 5 χρόνια)
• Υψηλός Κίνδυνος Lifetime Risk > 25% (> 3 % στα επόμενα 5 χρόνια)

Οι κοινοί μη τροποποιούμενοι (δηλαδή αυτοί που δεν μπορούμε να κάνουμε κάτι για να τους αποφύγουμε) παράγοντες υψηλού κινδύνου περιλαμβάνουν:

1. την Ηλικία > 60 ετών
2. το Οικογενειακό ιστορικό καρκίνου του μαστού με συγγενή 1ου βαθμού
3. το Ιστορικό προ-καρκινικών καταστάσεων μαστού, ή καρκίνου του μαστού
4. τους Πυκνούς, ή εξαιρετικά πυκνούς μαστούς
5. την Εμμηναρχή σε ηλικία < 12 ετών
6. την Εμμηνόπαυση σε ηλικία > 55 ετών
7. την Γέννηση 1ου τέκνου σε ηλικία > 35 ετών
8. την Ατεκνία
9. και το Ύψος > 173 εκατοστά

Υπάρχουν ωστόσο και οι τροποποιούμενοι παράγοντες, για τους οποίους η κάθε γυναίκα θα πρέπει να:

1. Διατηρεί σταθερό σωματικό βάρος
2. Ασκείται
3. Καταναλώνει πολλά φρούτα – λαχανικά και να αποφεύγει το αλκοόλ
4. Μη καπνίζει
5. Θηλάζει τα παιδιά της (συνολικά 12 μήνες/όλα)
6. Αποφύγει τα αντισυλληπτικά μετά την ηλικία των 35 ετών, ειδικά εάν συνεχίζει να καπνίζει
7. Αποφύγει, κατά το δυνατόν, την θεραπεία ορμονικής υποκατάστασης (σε εμμηνόπαυση)
8. Διερευνά το οικογενειακό της ιστορικό για εμφάνιση καρκίνου του μαστού, ή ωοθηκών
9. Ακολουθεί ευλαβικά το Πρόγραμμα Προληπτικού Ελέγχου

Ώστε εάν προσέχει και τηρεί όλα τα παραπάνω, να ελαττώνει (έστω και σε μικρό βαθμό) τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του μαστού.

Ποιον γιατρό θα πρέπει να επισκεφτεί, ή από που θα πρέπει να ξεκινήσει η κάθε γυναίκα;

Στην Ελλάδα πλέον, η συνταγογράφηση της Ψηφιακής Μαστογραφίας μπορεί να γίνει και από τον Προσωπικό Γενικό Ιατρό. Αυτός οφείλει να είναι ενημερωμένος για την προληπτική Μαστογραφία και να συνταγογραφεί την εξέταση, αμέσως μόλις η γυναίκα πληροί τα ηλικιακά κριτήρια και με συχνότητα επανάληψης όπως ορίζεται από το Εθνικό Πρόγραμμα.

Ωστόσο κατά την άποψή μου, κάθε γυναίκα θα πρέπει να έχει τον προσωπικό της Ιατρό ειδικό στα θέματα του μαστού (Χειρουργός, ή Γυναικολόγος και οι δύο ειδικότητες υποχρεωτικά με εξειδίκευση στο μαστό-βέβαια γνωρίζετε ότι στη χώρα μας ισχύει το «ότι δηλώσεις είσαι» οπότε αυτό είναι κάπως δύσκολο), ειδικό λοιπόν Ιατρό που θα υπολογίσει σε ποια ομάδα κινδύνου ανήκει και θα καθορίσει από κοινού με αυτή το κατά περίπτωση πλάνο, της εν συνεχεία παρακολούθησής της.

Η Ψηφιακή Μαστογραφία διενεργείται σε Ακτινολογικά Εργαστήρια και το πόρισμα συντάσσεται από αποκλειστικά και μόνο από τον Ιατρό Ακτινολόγο.

Σε περίπτωση ευρήματος στη Μαστογραφία η γυναίκα οφείλει να επισκεφτεί ένα Κέντρο Μαστού το οποίο θα αποτελείται από ομάδα Ιατρών εξειδικευμένων στην αντιμετώπιση παθήσεων του μαστού και το οποίο ιδανικά θα πρέπει να φέρει κάποια πιστοποίηση.

Ενδεικτικά αναφέρεται, σύμφωνα με τις Ευρωπαϊκές Οδηγίες, ότι θα πρέπει να υπάρχει ένα Κέντρο Μαστού ανά 250.000-300.000 πληθυσμό γυναικών, το κέντρο θα πρέπει κάθε χρόνο να διαχειρίζεται 150 νέες διαγνώσεις καρκίνου του μαστού, ο Χειρουργός Μαστού θα πρέπει να χειρουργεί 50 νέους καρκίνους κάθε χρόνο και οι 2 Ιατροί Ακτινολόγοι να γνωματεύουν 1.000 Μαστογραφίες κάθε χρόνο, 200 Υπερηχογραφήματα, 50 Μαγνητικές Μαστογραφίες και να διενεργούν 50 επεμβατικές πράξεις (βιοψίες κ.λ.π.). Τα υπόλοιπα μέλη της Ομάδας τα απαρτίζουν ο Παθολογοανατόμος, ο Παθολόγος Ογκολόγος και ο Ακτινοθεραπευτής Ογκολόγος, καθώς και εξειδικευμένο τεχνολογικό και νοσηλευτικό προσωπικό, Ψυχολόγος και Κοινωνιολόγος επίσης.
Αντιλαμβάνεστε βέβαια ότι επειδή αυτά αποτελούν «επιστημονική φαντασία» για την χώρα μας, θα πρέπει η κάθε γυναίκα να αναζητήσει μόνης (και πως θα γίνει εφικτό αυτό; αναρωτιέμαι) εξειδικευμένο Ιατρό Ακτινολόγο και αξιόπιστο Εργαστήριο ελέγχου, καθώς και εξειδικευμένο Χειρουργό Μαστού.

Biganzoli L, Cardoso F, Beishon M, Cameron D, Cataliotti L, Coles CE, Delgado Bolton RC, Trill MD, Erdem S, Fjell M, Geiss R, Goossens M, Kuhl C, Marotti L, Naredi P, Oberst S, Palussière J, Ponti A, Rosselli Del Turco M, Rubio IT, Sapino A, Senkus-Konefka E, Skelin M, Sousa B, Saarto T, Costa A, Poortmans P. The requirements of a specialist breast centre. Breast. 2020 Jun;51:65-84. doi: 10.1016/j.breast.2020.02.003. Epub 2020 Feb 26. PMID: 32217457; PMCID: PMC7375681.

Ποιες αλλαγές θα πρέπει η γυναίκα να προσέχει στο σώμα της;

Τα συμπτώματα που μπορεί να παρουσιαστούν στον καρκίνο του μαστού είναι (κατά σειρά συχνότητας εμφάνισης):

1. Ψηλαφητό ογκίδιο στο μαστό (ποσοστό 83%)
2. Διαταραχές στη θηλή (εισολκή) (ποσοστό 6,8%)
3. Πόνος στο μαστό (ποσοστό 6,4%)
4. Αλλαγές στο δέρμα του μαστού (ποσοστό 2%)
5. Ψηλαφητό ογκίδιο στη μασχάλη (ποσοστό 1,2%)
6. Έλκος στο μαστό (ποσοστό 1,1%)
7. Πόνος στην πλάτη (ποσοστό 1%)
8. Φλεγμονή στο μαστό (ποσοστό 0,6%)
9. Οίδημα μαστού (ποσοστό 0,6%)
10. Μυοσκελετικό άλγος (ποσοστό 0,6%)
11. Εξάνθημα μαστού (ποσοστό 0,4%)
12. Απώλεια βάρους (ποσοστό 0,3%)
13. Αδυναμία (ποσοστό 0,3%)

Koo MM, von Wagner C, Abel GA, McPhail S, Rubin GP, Lyratzopoulos G. Typical and atypical presenting symptoms of breast cancer and their associations with diagnostic intervals: Evidence from a national audit of cancer diagnosis. Cancer Epidemiol. 2017 Jun;48:140-146. doi: 10.1016/j.canep.2017.04.010. Epub 2017 May 23. PMID: 28549339; PMCID: PMC5482318.

Ποια διαθέσιμα μηχανήματα υπάρχουν για την εξέταση του μαστού;

Επιγραμματικά τα αναφέρω:

1. Ψηφιακή Μαστογραφία
2. Ψηφιακή Τομοσύνθεση
3. Ψηφιακή Μαστογραφία με Σκιαγραφικό
4. Μαγνητική Μαστογραφία με Σκιαγραφικό
5. Υπερηχογράφημα Μαστών (με, ή χωρίς Ελαστογραφία)
6. Συστήματα βιοψίας για καθοδηγούμενες υπό απεικονιστικό έλεγχο επεμβατικές πράξεις.

Monticciolo DL, Newell MS, Moy L, Lee CS, Destounis SV. Breast Cancer Screening for Women at Higher-Than-Average Risk: Updated Recommendations From the ACR. J Am Coll Radiol. 2023 May 5:S1546-1440(23)00334-4. doi: 10.1016/j.jacr.2023.04.002. Epub ahead of print. PMID: 37150275.

Σε ποιες περιπτώσεις χρησιμοποιούνται αυτά τα μηχανήματα;

Η Ψηφιακή Μαστογραφία είναι η μέθοδος εκλογής για τη διενέργεια του προληπτικού ελέγχου στις γυναίκες χωρίς συμπτώματα και όχι υψηλού κινδύνου. Τα υπόλοιπα μηχανήματα χρησιμοποιούνται μόνο προς διερεύνηση ύποπτων ευρημάτων στη Μαστογραφία με βάση την ευαισθησία και την ειδικότητα τους.
Εναλλακτικά μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως μέθοδοι προληπτικού ελέγχου μόνο σε γυναίκες υψηλού κινδύνου, σε γυναίκες με γενετικές μεταλλάξεις και σε γυναίκες με πυκνούς, ή εξαιρετικά μαστούς, σύμφωνα με τις προτεινόμενες οδηγίες όπως αυτές αναφέρθηκαν παραπάνω.

Monticciolo DL, Newell MS, Moy L, Lee CS, Destounis SV. Breast Cancer Screening for Women at Higher-Than-Average Risk: Updated Recommendations From the ACR. J Am Coll Radiol. 2023 May 5:S1546-1440(23)00334-4. doi: 10.1016/j.jacr.2023.04.002. Epub ahead of print. PMID: 37150275.
Mann RM, Athanasiou A, Baltzer PAT, Camps-Herrero J, Clauser P, Fallenberg EM, Forrai G, Fuchsjäger MH, Helbich TH, Killburn-Toppin F, Lesaru M, Panizza P, Pediconi F, Pijnappel RM, Pinker K, Sardanelli F, Sella T, Thomassin-Naggara I, Zackrisson S, Gilbert FJ, Kuhl CK; European Society of Breast Imaging (EUSOBI). Breast cancer screening in women with extremely dense breasts recommendations of the European Society of Breast Imaging (EUSOBI). Eur Radiol. 2022 Jun;32(6):4036-4045. doi: 10.1007/s00330-022-08617-6. Epub 2022 Mar 8. PMID: 35258677; PMCID: PMC9122856

Τι θα πρέπει η γυναίκα να προσέχει κατά την επιλογή τους;

Το φάσμα των κριτηρίων είναι πολύ μεγάλο και για αυτό το λόγο μια γυναίκα η οποία επιθυμεί να διερευνήσει κάποιο σύμπτωμα στο μαστό της, θα πρέπει να επισκεφτεί ένα Κέντρο Μαστού όπου θα εξεταστεί και θα καθοδηγηθεί προς τη βέλτιστη κατά περίπτωση απεικονιστική μέθοδο.
Γενικά οι πιο εύκολα προσβάσιμες και οι πλέον συχνά διενεργούμενες εξετάσεις είναι το Υπερηχογράφημα και η Ψηφιακή Μαστογραφία.
Η ποιότητα της διενεργούμενης απεικονιστικής πράξης θα πρέπει να περιλαμβάνει την αξιολόγηση της τεχνικής, καθώς και την αξιοπιστία και ακρίβεια του παραγόμενου αποτελέσματος (διάγνωση δηλαδή). Κάτι το οποίο δυστυχώς δεν έχει στη χώρα μας εφαρμοστεί από την Πολιτεία, ή άλλο επίσημο Φορέα.